Hoe stel ik regels voor mijn tiener (+ 6 concrete tips)
In de vorige twee blogs heb ik het gehad over het omgaan met je tiener als deze zich extreem boos uit, of zich juist terugtrekt en niets meer deelt.
We hebben geconcludeerd, dat een tiener zich aan het ontwikkelen is tot een zelfstandig persoon, en dat hij of zij dus ruimte daar voor nodig heeft. Een tiener moet zijn eigen denken kunnen ontwikkelen, en moet leren zelf (verantwoorde) keuzes te maken.
Vrijheid
Met deze vrijheid om eigen keuzes te maken komt automatisch de verantwoordelijkheid om de hoek kijken. Ze moeten leren: ‘Wat gebeurt er als …’ Eigenlijk speelt dat natuurlijk hun hele leven al, maar in de tienertijd wordt dit extreem duidelijk. Dit is de periode waarin een tiener echt gaat leren uiteindelijk op eigen benen te staan.
Hoe ga je hier nu mee om als ouder
Je zegt niet van de ene op de andere dag: ‘Je bent nu volwassen, red je maar’. Nee, het is een leerproces, het gaat met stapjes (en soms voor je gevoel grote stappen).
Hoe je regels stelt
Een tiener leert steeds beter denken en redeneren. Het is daarom belangrijk om hem deel te laten uitmaken van het maken van de regels. Een tiener heeft vaak hele goede ideeën hierover, en zal zich beter aan de regels houden als hij hier zelf invloed op heeft gehad. Je hebt als ouder het ‘laatste woord’, maar je zult wijzere beslissingen kunnen nemen als je echt naar je tiener geluisterd hebt.
Enkele regels voor het stellen van regels
1. Maak zo min mogelijk regels
Afgezien van dat het veel tijd kost om veel regels te bedenken is het ook gewoon niet ‘handig’. Als je te veel regels stelt, weet je zeker dat er regels genegeerd zullen worden. Te veel regels ontmoedigt. Je tiener zal de regels niet allemaal kunnen onthouden, en jij als ouder moet te veel regels handhaven. En er moet ruimte blijven om spontane dingen te doen, en dingen die misschien best een beetje ‘abnormaal’ zijn. Het is niet de bedoeling alles in het leven van je tiener te ‘regelen’, het gaat er om, een stukje verantwoordelijkheid bij te brengen. Bedenk dus alleen regels voor belangrijke dingen. En dan gaat het wat mij betreft over lichamelijk, emotioneel en sociaal welbevinden. Je tiener moeten leren ‘nee’ zeggen tegen dingen die schadelijk zijn op deze gebieden.
Ik noem een voorbeeld: Een tiener zal moeten leren dat er in het huishouden allerlei huishoudelijke taken gedaan moeten worden. Hij wordt volwassen en neemt deel aan het gezinsleven. Hij zal dus ook zijn steentje hiertoe moeten bijdragen. Geef je tiener de ruimte om zelf in te vullen hoe hij dat zou kunnen doen. Kern is: niets gaat vanzelf, je hebt verantwoordelijkheden voor je eigen leven. Het is bovendien belangrijk om oog te hebben voor elkaar. Je leeft niet alleen voor jezelf.
Een ander voorbeeld: Omgaan met geld. Geef je tiener een bepaald maandbedrag waarvan hij zelf bijvoorbeeld zijn kleding moet kopen. Bespreek samen wat er allemaal van gekocht moet worden, en laat de tiener zelf dat geld beheren. En als het geld op is, en er is kleding nodig, dan heeft de tiener dus een probleem. Los het probleem niet op. Dat is, hoe de tiener leert.
2. Regels moeten duidelijk zijn
Onduidelijke regels zijn een voedingsbodem voor ruzies. Zeg niet: Maak het niet te laat ’s avonds, maar spreek een tijd af. Zo weet je allebei waar je aan toe bent, en is er geen discussie mogelijk. Zeg niet: je moet gezond eten, maar spreek bijvoorbeeld af, dat er niet vaker dan één keer per week patat gehaald wordt.
3. Regels moeten zo redelijk mogelijk zijn
Wat redelijk is hangt van beide kanten af. Jij vindt waarschijnlijk iets anders redelijk dan je tiener. Daarom staat er ‘zo redelijk mogelijk’. Dat houdt in, dat je samen overlegt. Wat vind jij redelijk, wat vindt je tiener redelijk. Je tiener is er in deze periode ontzettend gevoelig voor wat redelijk is. Hij/zij zal zich snel afgewezen voelen, en dat zal de communicatie niet ten goede komen. Probeer echt te luisteren naar de tiener, maar als je iets echt te ver vindt gaan, houdt dan wel vast aan je eigen normen en waarden. Alleen …. luister echt. Kap het niet af, maar probeer je in te leven, en leg uit hoe jij er over denkt, en waarom je die mening bent toegedaan. Investeer hier echt in.
Consequenties
Als je het hebt over regels is het natuurlijk onvermijdelijk dat er consequenties aan hangen. Zonder consequenties hebben regels geen zin.
Ook het stellen van de consequenties kun je samen met je tiener doen. Als je samen de consequenties vaststelt zal de tiener dit als eerlijker ervaren, en minder snel er tegen in gaan. Je zult verbaasd staan over wat tieners hiervoor bedenken. Tieners zijn soms nog strenger dan de ouders. Wees er daarom echt op bedacht, dat je zelf reëel blijft. Vind je de consequentie te zwaar, zeg dat dan ook. Maar wees ook ’trouw’ aan jezelf. Als je een consequentie te licht vindt, leg dan uit waarom. Ga de open discussie aan. En hoe dan ook: Laat de liefde leiden. Het gaat er om, dat je je tiener verantwoordelijkheid leert, niet dat je de discussie wint.
Regels over consequenties
1. Consequenties moeten worden vastgesteld voordat de overtreding plaatsvindt.
Eigenlijk is dit heel logisch. Het is natuurlijk heel verwarrend en onzeker makend, als je pas hoort wat je boven het hoofd hangt als je de regel al overtreden hebt. Het is belangrijk om van te voren te weten wat er gebeurt als er een regel overtreden wordt. Zo zit de maatschappij ook in elkaar. Als je te hard rijdt kun je van te voren weten wat dat gaat kosten. Zo word je soms gewaarschuwd door anderen als ergens een hele hoge boete voor staat. Je kijkt dan wel uit om die regel te overtreden. Het is dus verstandig om – als de regel samen vastgesteld wordt – ook gelijk de consequentie te bepalen voor als de regel overtreden wordt. Als je dat samen met je tiener vaststelt, zal er ook geen discussie zijn als de regel inderdaad overtreden wordt. Je hebt dan samen de consequentie vastgesteld, dus je tiener zal er niets tegen in kunnen brengen. (Hij zal dat misschien wel proberen, maar weet in zijn hart dat hij ‘ongelijk’ heeft. En …. dat hoef je niet te zeggen 😉 )
2. Consequenties moeten consequent worden toegepast
Het moet natuurlijk niet zo zijn, dat de ene keer de consequentie wel wordt uitgevoerd, en dat een volgende keer er geen consequentie aan de overtreding vast zit. De tiener weet op die manier niet meer waar hij aan toe is. Dit zal ook zeker in de hand werken dat er niet zo serieus met de regel wordt omgegaan. Want misschien blijven consequenties wel uit, net zoals de vorige keer. Als je consequenties consequent toepast voorkom je ook, dat de consequentie afhankelijk is van het humeur van jou als ouder. Je weet zelf ook precies waar je aan toe bent. Je hoeft er niet over na te denken, want je weet wat je samen hebt afgesproken wat de consequenties zijn in zo’n geval.
3. consequenties moeten in liefde worden toegepast
Consequenties zijn er om de tiener te helpen verantwoordelijkheid te ontwikkelen. Het mag zeker geen leedvermaak van de ouder zijn, of een bevestiging van eigen gelijk of iets dergelijks. Hoe vaak hoor je niet dat een ouder zegt: ‘Ik heb het je toch gezegd? Had je maar moeten luisteren.’ Het is al erg genoeg dat een kind iets doet wat niet goed is, je hoeft dat niet ook nog eens in te wrijven. Hij ‘betaalt’ met de consequentie die je samen voortijd hebt bepaald, en daar is het mee uit. Je kunt zelfs je medeleven laten blijken, want het is niet leuk voor de tiener dat hij ‘gefaald’ heeft, en daar nu voor moet ‘boeten’. Dat boeten is al erg genoeg. Tegelijkertijd is het ook belangrijk, dat je die consequentie gewoon uitvoert, ook al vind je het misschien ontzettend sneu voor je kind.
Ik hoop, dat je goede gesprekken zult hebben met je tiener(s). Je kunt er een ‘officiële vergadering’ van maken. Jouw tiener is belangrijk om in te investeren, en om mee in gesprek te gaan. Laat dat weten. Laat weten, dat hij/zij belangrijk is, en volwassen aan het worden is, en daarom mee mag denken met de regels en de consequenties. Zo kun je samen een volwassen gesprek aan gaan.
Heel veel goede gesprekken gewenst!
En: Durf jij gesprekken aan te gaan met je tiener op deze manier? Of doe je dit misschien al? Ik ben heel benieuwd. Laat je reactie hieronder achter.
Geef een reactie