We zijn van nature (en aangeleerd?) geneigd om op een bepaalde manier op negatieve dingen te reageren.
Als iemand je uitscheldt bijvoorbeeld heb je de neiging om terug te schelden, of op z’n minst boos te reageren.
Als iemand je bijna van de sokken rijdt ben je geneigd om iets te zeggen als ‘kijk uit, sufferd’.
Als iemand je respectloos behandelt heb je geen zin om vriendelijk terug te reageren. Hoe vaak hoor je niet: ‘als hij zó tegen mij doet hoeft hij geen medewerking te verwachten’.
Heel begrijpelijk allemaal. Het is een bepaalde structuur die in ons zit en die we ‘geleerd’ hebben. Zoals Berthold Gunter zegt: ‘Als het gaat om communicatie hangt alles aan elkaar van de regels, overtuigingen en aannames.’ We reageren zoals we gewend zijn om te reageren.
In een vorig blog behandelde ik algemene voorwaarden voor een goed gesprek, en ik mijn vorige blog ging het vooral om het nog jonge kind.
Ik dit blog wil ik het specifiek hebben over een goed gesprek met je oudere kind. Een gesprek met je (puberende) kind voeren is niet altijd zo gemakkelijk. Op een bepaald moment lijk je ‘afgedaan’ te hebben als ouder.
Het valt wel mee, gelukkig
Laat ik je eerst vertellen, dat dat ‘afgedaan hebben’ wel een beetje meevalt. Het lijkt soms misschien, dat je als ouder niet meer gezien wordt, en dat er totaal niet naar je geluisterd wordt, maar het is niet zo erg als het lijkt. Op een bepaalde leeftijd zijn leeftijdsgenootjes belangrijker dan de ouders, maar …. over echt belangrijke zaken – de diepere waarden – zijn ouders en kinderen het vaak wel eens. De problemen vormen zich vaak op het terrein van de ‘persoonlijke smaak’, zoals een totaal andere kledingkeuze, andersoortige muziek enzovoort. Vraag je als ouder af, wanneer iets ècht de moeite waard is om je druk over te maken, en het aantal aanvaringen met je kind zal behoorlijk kunnen dalen. En vergeet niet: je gedrag als ouder is belangrijker dan je woorden!!
In vervolg op mijn vorige blog met algemene voorwaarden voor een goed gesprek, wil ik nu aandachtspunten noemen voor een gesprek met jonge kinderen (deze punten zijn trouwens ook van toepassing bij oudere kinderen en volwassenen).
Het zijn er best wel veel misschien, maar het is de moeite waard om er bij stil te staan.
In dit blog behandel ik voorwaarden voor een goed gesprek. Het lijkt misschien gemakkelijk. Bij een gesprek praat je gewoon met elkaar; niets moeilijks aan toch? Maar: als je met elkaar praat, hoef je nog geen gesprek te hebben, en zeker geen góed gesprek. Een goed gesprek is ook niet afhankelijk van de inhoud, maar van de toonzetting. Ook een ‘negatief’ gesprek kan een goed gesprek zijn.
Sociale competentie is de kwaliteit om goed met anderen om te kunnen gaan. Je verstaat de kunst om goed te kunnen reageren op (dreigende) problemen; je kunt (dreigende) problemen met anderen goed oplossen. Als je kind dus sociaal competent is, zal het minder ruzie hebben, niet gepest worden, geliefd zijn bij anderen, lekkerder in het vel zitten.
Gepest
Wist je, dat ongeveer 40% van de kinderen op de basisschool zegt wel eens gepest te zijn? ‘Wel eens’ is natuurlijk niet structureel, maar toch te veel. En je wilt zéker niet, dat het structureel wordt. Lees verder
Ik heb het een tijdje geleden gehad over de 5 talen van de liefde. Je kon toen lezen hoe belangrijk het is om de liefdestaal van je kind te spreken, zodat je kind ook werkelijk van binnen voelt dat je van hem/haar houdt.
Maar er is nog een heel belangrijk aspect van het besef van de liefdestalen – misschien nog wel belangrijker dan het actief spreken van de liefdestaal van je kind.
Waar ‘moet’ je bewust van zijn
Iedere ouder moet zijn kind wel eens ‘straffen’, of in elk geval: grenzen stellen.
Het is heel belangrijk op welke manier je dat doet; namelijk: Lees verder
Natuurlijk, zul je zeggen, dat zeg ik zo vaak. Dat weet mijn kind heus wel.
Maar …. voelt jouw kind dat ook? Weten met het verstand is iets anders dan het daadwerkelijk van binnen voelen. Dat maakt nogal een verschil. Iedereen wil graag echt merken/voelen, dat er van hem of haar gehouden wordt, en het niet alleen weten omdat het gezegd wordt.
Misschien zeg je nu wel: ‘Maar ik zorg altijd goed voor hem, dus hij weet het wel’.
5 Verschillende talen
Wist je, dat er 5 verschillende talen zijn waarop je je liefde kunt uiten? Ik heb het over de 5 ‘liefdestalen’. Als jij de taal van je kind niet spreekt, zal hij niet écht voelen dat je van hem/haar houdt. Jouw liefde zal niet echt binnen komen. Jouw kind kan wel een heel andere ‘liefdestaal’ hebben dan jij. En dan ‘versta’ je elkaar dus niet. Iedereen spreekt altijd wel alle 5 de talen, maar er is er meestal één die er uit springt.
Na de ‘boze tieners‘ en de ‘teruggetrokken tieners‘ besproken te hebben in mijn vorige blogs, deze keer over hoe om te gaan met ‘falende’ tieners. Tieners moeten zelfstandig worden, maar zullen zeker falen in hun weg daar naar toe (zoals we allemaal gefaald hebben). Er zijn verschillende soorten van falen. Er zit dus ook verschil in hoe je het falen ervaart. Het ene soort raakt je dieper dan het andere soort.
Niet voldoen aan de verwachtingen
Je kind kan falen doordat het niet aan jouw verwachtingen als ouder voldoet. Je kunt je dan afvragen of jouw verwachtingen misschien te hoog gesteld zijn. Verwacht je teveel van je kind? Dan kan je kind niet anders dan falen. Het is goed om daar bewust van te zijn, en dat te onderzoeken als je kind faalt. Wees dus realistisch in wat je van je kind verwacht.
Dit geldt bijvoorbeeld voor de mate waarin je iets van je kind verwacht. Moet je kind altijd de wedstrijd winnen, of is een derde of nog lagere plaats ook goed? Het geldt ook voor wat je van je kind verwacht. Wil je dat je dochter een geweldige danseres wordt, maar houdt je dochter helemaal niet van dansen? Of verwacht je dat je zoon een geweldige voetballer wordt, maar heeft hij helemaal niets met voetballen? Dan zul je zeker teleurgesteld worden, en je kind zal falen (in jouw ogen, maar ook in zijn/haar eigen ogen. Hij/zij zal niet kunnen voldoen aan wat jij van hem of haar verwacht. En dat is niet opbouwend voor je kind.)
‘Moreel’ falen
Het andere soort falen zou je moreel falen kunnen noemen. Lees verder
Vorige keer heb ik geschreven over hoe je kunt omgaan met een boze tiener. Maar niet iedere tiener reageert met boosheid. Je hebt ook kinderen die zich in de tienertijd juist terugtrekken. Ze vertellen jou doorgaans niets meer. Je hebt geen idee wat er in hen omgaat. Je hebt het gevoel, dat je de vat op hen kwijt bent.
En ….. misschien is dat in zekere zin ook wel zo
Want ook hier is de oorzaak, dat de tiener onafhankelijkheid ontwikkelt. Je voedt je kind op tot zelfstandige mensen, ten minste, dat is de bedoeling toch? En zelfstandige mensen leren zelf na te denken, maken zelf hun keuzes. Jij bent dat echter nog niet echt gewend. Tot de tienertijd kun je nog aardig wat keuzes voor je kind maken. Maar dat moet veranderen. En je tiener voelt dat in elke vezel. Hoezo, ik moet om tien uur thuis zijn. Hoezo, ik moet gezond eten. Hoezo mag ik niet met die vrienden omgaan. Je tiener gaat zich tegen jou afzetten, anders komt hij/zij nooit los. En sommige tieners doen dat door zich terug te trekken. Als ze niets zeggen, krijgen ze ook geen commentaar. ‘Ik regel het zelf wel, ik heb jou niet nodig’, dat is wat ze communiceren.
Sommige tieners trekken zich terug als ze boos zijn en sommige tieners beginnen juist te schreeuwen en te schelden. Heb jij ook zo’n kind dat zo explosief boos is? Een kind dat direct laat merken, dat hij het er niet mee eens is? En wat roept dat bij je op? Ik weet bijna zeker, dat je zelf dan ook boos en fel terug reageert. Misschien zeg je iets als: Houd jij je grote mond eens meneer (of mevrouw), of: Verdwijn uit m’n ogen, hier ben ik niet van gediend, of iets anders van die strekking. En wat zegt je kind dan? Oké mam, je hebt gelijk!? Ik denk het niet. Het ontaardt in een ruzie of in elk geval in een vervelende sfeer, waarin er niet meer normaal tegen elkaar gepraat, laat staan geluisterd, kan worden.
Hoe komt dat toch?
Laten we ons eens afvragen hoe het eigenlijk komt. Waarom kan een tiener zo ‘uit de bocht vliegen’.
Een kind ontwikkelt zich langzamerhand tot een volwassenen met eigen ideeën en opvattingen. Als dat niet zo zou zijn, zouden we allemaal kopietjes van onszelf krijgen 😉 . Gelukkig is dat niet zo; we zijn allemaal unieke mensen. Maar dat gaat natuurlijk niet van de een op de andere dag. Het is een proces. En onderdeel van dat proces is – dat weten we allemaal – dat een kind gaat puberen. En dat merk je al als je kind tiener wordt. Ze krijgen eigen ideeën en inzichten, en vinden (meestal) dat zij gelijk hebben. Ze zijn vaak extreem gevoelig voor onrecht. Als ze boos zijn, zijn ze altijd boos omdat hen onrecht is aangedaan. Nu kun je het daarmee oneens zijn, maar het gevoel van de tiener is realiteit. En weet je …. soms heeft je kind nog gelijk ook 😉 . Dat kunnen we echter meestal niet meer horen, omdat de manier waarop dat geuit wordt ons niet aanstaat.
Weet je, waar je tiener bij gebaat is? (En jij uiteindelijk ook)
Als je contact met je tiener wil houden, en hem duidelijk wil maken, dat je zo niet met elkaar omgaat, is het belangrijk, dat je eerst naar hem/haar luistert. Hoe moeilijk het ook is om niet gelijk in de tegenreactie te taan, luisteren is het allerbelangrijkste. Tenslotte probeert je tiener wel iets aan jou te zeggen, ook al gaat het op een verkeerde manier. Luister dus, en vertel je tiener wat je begrepen hebt dat hij probeert te zeggen. En dat kan best heel erg moeilijk zijn, want je bent zelf intussen ook boos.
Wat kan helpen?
Het kan je helpen, als je opschrijft wat je hem of haar hoort zeggen; dat brengt de focus meer naar de inhoud in plaats van naar de manier waarop. Je tiener zal dat misschien heel raar vinden, maar je kunt uitleggen, dat dat jou helpt om niet boos te reageren. Je kind zal uiteindelijk blij zijn met dat jij in elk geval luistert. Als je tiener merkt, dat jij echt wil luisteren, zal hij door kunnen gaan met te vertellen wat er in hem omgaat, en wat hij/zij vindt. Meestal zal de intensiviteit van de uiting dan al minder worden. En je kind voelt zich dan in elk geval gehoord.
Wat daarna belangrijk is om te doen
Erkenning geven! Dat is raar; ik ben het helemaal niet met hem/haar eens, zul je zeggen. Nee, dat klopt. Maar je hoeft ook niet te zeggen, dat je het eens bent. Het gaat er om, dat je laat weten, dat je zijn/haar gevoel begrijpt en serieus neemt. Jij zou ook boos zijn als je je niet goed behandeld voelde, toch? En het gaat hier nu om het gevoel, niet om de feiten. Eerst moet het gevoel ruimte krijgen. Of hij nu gelijk heeft of niet, als je je niet eerlijk behandeld voelt, word je nou eenmaal boos. Pas als je goed geluisterd hebt, en als je je ingeleefd hebt in zijn/haar gevoel, en als je hebt laten weten dat je tiener recht heeft om boos te zijn, pas daarna is er ruimte om over de inhoud, de feiten te praten.
De feiten
Leg uit, hoe jij er tegen aan kijkt, en wat jouw mening. is. Ik zeg niet, dat je tiener het dan met je eens zal zijn, maar in elk geval is er dan communicatie geweest, ook al betekent dat niet per se, dat je het met elkaar eens bent. Je hebt het contact met je kind bewaard, en daar gaat het om. Als je dat niet doet, kun je een situatie krijgen dat je kind zegt: ‘Mijn ouders luisteren toch nooit.’ En onverwerkte boosheid brengt bitterheid en weerstand voort, en dat wil je toch niet? En als je echt luistert zal af en toe zelfs blijken – ja dat kan echt – dat de tiener gelijk heeft. Soms kun je zelf ook andere inzichten krijgen. En als dát gebeurt, is het natuurlijk helemaal een positieve ervaring voor je kind. Dat bouwt jullie relatie helemáál op.
Als je op deze manier in contact kunt blijven met je kind, dan zal je kind je er later dankbaar voor zijn. Want echt, ook deze tijd gaat weer voorbij.
Herken jij iets van wat ik hier schrijf? Vanuit het verleden, of zit je er misschien midden in? Laat je horen in een reactie hieronder. (Of stel je vragen in een persoonlijke mail.)
De volgende keer bespreek ik kinderen die zich terug trekken. Het is voor jou als ouder misschien minder lastig als je kind zich terug trekt, maar ook daarvan kunnen de gevolgen groot zijn.
(dreigende) problemen; je kunt (dreigende) problemen met anderen goed oplossen. Als je kind dus sociaal competent is, zal het minder ruzie hebben, niet gepest worden, geliefd zijn bij anderen, lekkerder in het vel zitten.
Het andere soort falen zou je moreel falen kunnen noemen. 
Erkenning geven! Dat is raar; ik ben het helemaal niet met hem/haar eens, zul je zeggen. Nee, dat klopt. Maar je hoeft ook niet te zeggen, dat je het eens bent. Het gaat er om, dat je laat weten, dat je zijn/haar gevoel begrijpt en serieus neemt. Jij zou ook boos zijn als je je niet goed behandeld voelde, toch? En het gaat hier nu om het gevoel, niet om de feiten. Eerst moet het gevoel ruimte krijgen. Of hij nu gelijk heeft of niet, als je je niet eerlijk behandeld voelt, word je nou eenmaal boos. Pas als je goed geluisterd hebt, en als je je ingeleefd hebt in zijn/haar gevoel, en als je hebt laten weten dat je tiener recht heeft om boos te zijn, pas daarna is er ruimte om over de inhoud, de feiten te praten.
