Macht, wat is dat
Ik dacht na over macht. Macht; is dat per definitie verkeerd? Wanneer wel, wanneer niet?
Ik vind het een negatieve klank hebben, maar dat hoeft helemaal niet. Als je ergens macht over hebt dan kun je iets. Je bent ‘bij machte om…’ Dat is niet per definitie fout. Maar misschien vind ik gezag of autoriteit een mooier woord. Daar straalt iets krachtigs van uit; het is iets wat ‘van nature‘ aanwezig is of zo. Je hebt respect voor iemand met gezag. Iemand verdient het. Bij macht denk ik al gauw aan machtsmisbruik. Maar dat betekent dus ook, dat er macht is zonder misbruik.
In lees op Wikipedia: “Macht is volgens socioloog Max Weber het vermogen van personen of groepen om andere personen, groepen of zaken de wil op te leggen, eventueel tegen de wensen of belangen van die anderen in. Het onderscheidt zich van gezag doordat gezag gelegitimeerd is.” Macht heeft dus het gevaar in zich om iets op te leggen tegen de wil van anderen. Dat is waar het fout gaat. Áls je dus macht hebt, moet je er heel goed van doordrongen zijn dat je het niet mag misbruiken.
Op allerlei terrein
Dit geldt overal. Ik denk in de eerste plaats aan de politiek. Daar komt denk ik veel machtsmisbruik voor. Daar is ook veel macht, dus daar moeten de machthebbers wel mee om kunnen gaan. En dat kan lang niet iedereen. Dat zou een teken moeten zijn dat er iets niet klopt. Als mensen hun macht misbruiken zou hen de macht ontnomen moeten worden.
Maar ook in de kerken zie je het helaas. Voorgangers – of wat voor namen er ook aan gegeven worden – leggen hun wetten op aan ‘het volk’. Zodra je dat ziet gebeuren gaat er iets niet goed. Kerk zijn doe je met elkaar, weliswaar met leiders, maar niet met mensen die ‘de baas spelen’. Ook hier gaat het vaak fout met ‘machthebbers’.
En zelfs in de opvoeding kun je het zien. Als je je wil oplegt om kinderen iets te laten doen wat niet oké is, dan ben je verkeerd bezig. Je hebt als ouder gezag over je kind- dat is een natuurlijk gegeven, maar dat betekent niet dat je geen rekening hoeft te houden met je kind, en je kind alles maar moet laten doen.
Rekening houden met
Dat is waar het in de kern om gaat. Je hoort rekening te houden met de ander. Het gaat er niet om dat jij gewoon ‘je zin krijgt’, maar dat je je macht gebruikt om het beter te maken, in samenwerking met de ander. Je moet de ander leiden, niet misbruiken. Je moet je afvragen wat het met de ander doet als jij iets ‘regelt’. Je hebt – als je macht hebt – een grote verantwoordelijkheid.
En als iemand misbruik maakt?
Als je ziet dat er misbruik gemaakt wordt van macht moet je kijken wat je hier aan kunt doen. In ieder geval: loop er niet blind achter aan. Geef geen vertrouwen. Neem je eigen verantwoording en maak je los van de machthebber (als dat kan). Het begint in elk geval met je ogen openen, bewust zijn van wat er gebeurt, en ‘niet accepteren’. Dat lijkt misschien nutteloos, maar dat is wel waar het begint. En doe dan wat je kunt – binnen je eigen vermogen en grenzen – om je los te maken van de machthebber. Dat zal niet altijd mogelijk zijn, maar zoek in elk geval wegen om je niet te laten misbruiken.
We weten lang niet alles
En – beetje frustrerend misschien, maar ook maar beter eigenlijk – : je weet lang niet alles. Soms hoor je hoe bepaalde machthebbers ‘bezig zijn’, en dan schrik je. Soms lees je over hoe het in het verleden gegaan is binnen kerken bijvoorbeeld in het kader van macht, en dan geloof je het bijna niet. En om maar niet te spreken van alle (machts)misbruik die er in gezinnen plaatsvindt: te erg voor woorden. Machtsmisbruik is van alle tijden onder alle soorten mensen.
En omdat we lang niet alles weten denk ik, dat we niet alert genoeg kunnen zijn. Is er een spoortje van macht(misbruik): maak je er los van. Laat je niet manipuleren en neem je eigen verantwoording. Ieder is verantwoordelijk voor zichzelf. Als je achter verkeerde mensen aanloopt ga je uiteindelijk zelf kapot.
Herken jij machtsmisbruik in je omgeving, in de wereld om je heen? Hoe ga jij daar mee om? Kun je er iets over vertellen?
